سرطان بیضه چیست؟ ( همراه با آموزش نحوه معاینه بیضه )
اسپرم توسط دستگاه تناسلی مردانه و تخمک توسط دستگاه تناسلی زنانه تولید میشوند. اسپرم در حین فعالیت جنسی در اثر انزال از طریق آلت مردانه وارد دستگاه تناسلی زنانه می‌شود. اسپرم از داخل واژن شنا کرده و وارد رحم می‌شود و خود را به لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی می‌رساند. تخمک نیز از تخمدان زن آزاد می‌شود و وارد لوله های فالوپ می شود. اسپرم و تخمک در این محل با یکدیگر برخورد می کنند. اسپرم وارد تخمک می شود و آنرا بارور می کند و لقاح حاصل می شود که نتیجة آن تشکیل سلول تخم است که می‌تواند به یک نوزاد تبدیل شود. بنابراین همکاری مرد و زن برای تشکیل تخم و در نتیجه حامله شدن زن لازم است. زن با وجود اینکه سلول تخم را تا بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک نوزاد کامل در درون رحم نگه می‌دارد ولی همانطور که گفته شد برای باردار شدن نیازمند اسپرم مردانه است.
دستگاه تناسلی مردانه
در اکثر موجودات دو جنس مذکر و مؤنث وجود دارد و هر جنس دستگاه تناسلی مخصوص خود دارد. دستگاه تناسلی در هر جنس شکل و ساختار خاص خود را دارد. امّا وظیفة آنها در هر حال تولید، تغذیه و انتقال تخمک (در زن) و اسپرم (در مرد) است. وجود این دو سلول برای تشکیل سلول اول جنین یعنی تخم لازم است. بر خلاف دستگاه تناسلی زنان که همة اجزاء آن در داخل لگن قرار گرفته است، اجزاء دستگاه تناسلی مردان هم در داخل و هم در خارج لگن قرار دارند. دستگاه تناسلی مردانه شامل قسمتهای زیر است:
· بیضه‌ها
· لوله‌ها خارج کننده به نام اپی دیدیم و وازدفران
· غدد ضمیمه شامل پروستات و غدد منی ساز
· آلت مردانه
در مردی که به بلوغ رسیده است، دو بیضه - که در داخل کیسة بیضه در خارج بدن قرار گرفتهاند- وظیفة تولید و نگهداری میلیونها سلول اسپرم را بر عهده دارند. بیضه‌ها تخم مرغی شکل هستند و حدود ۵ سانتیمتر طول و ۳ سانتی متر قطر دارند. بیضه‌ها علاوه بر تولید و نگهداری اسپرم، بخشی از دستگاه غدد درون ریز بدن هستند که هورمونهای مردانه مانند تستوسترون را تولید میکنند. تستوسترون نقش اساسی در بلوغ پسر دارد و با پیشرفت بلوغ، بیضه‌ها مقدار بیشتری از این هورمون تولید میکنند. تستوسترون هورمونی است که باعث می‌شود پسران صدای بم‌تر و کلفت‌تری پیدا کنند، بدنشان عضلانی شود، موهای بدن و صورتشان رشد کند. این هورمون همچنین تولید اسپرم را تحریک میکند. اپیدیدیم و وازدفران لوله های نازک و درازی هستند که از بیضه‌ها شروع میشوند و مایع حاوی اسپرم که منی نامیده می‌شود را به بیرون انتقال می‌دهند. این مجاری به همراه بیضه‌ها در داخل عضو کیسه مانندی به نام کیسه بیضه یا اسکروتوم قرار می‌گیرند. این کیسه در خارج بدن قرار دارد و وظیفة آن تنظیم دمای بیضه‌هاست. بیضه‌ها برای داشتن فعالیت مناسب باید در دمای پایین‌تر از دمای بدن باشند و به همین دلیل خارج بدن قرار دارند. کیسة بیضه با کوچک و بزرگ شدن، بیضه‌ها را به بدن نزدیک و یا از آن دور میکند. زمانیکه بدن سرد است –مثلاً موقع شنا در آب سرد- کیسه بیضه منقبض می‌شود و بیضه‌ها را به بدن نزدیک میکند تا از گرمای آن استفاده کند. امّا زمانیکه بدن گرم است، کیسة بیضه شل می‌شود تا بیضه‌ها از بدن دور شوند و بتوانند خنک شوند. مغز و دستگاه عصبی هدایت این تنظیم دمای بیضه‌ها توسط کیسة بیضه را بر عهده دارند
غدد ضمیمه دستگاه تناسلی شامل غدد منی ساز و پروستات وظیفة تولید مایع لازم برای روان کردن لوله‌های خارج کننده و تغذیه اسپرم را بر عهده دارند. وازدفران که ادامة اپیدیدیم است به غدد منی ساز که در طرفین مثانه قرار گرفتهاند می‌رسد. غدد پروستات که مسؤول تولید بخشی از مایع منی است، در پایین مثانه قرار گرفته است. این غدد مجاری انزال (مجاری خارج کننده منی) که ادامة وازدفران است را احاطه میکند. مجاری انزال با عبور از داخل پروستات به داخل پیشابراه باز می‌شود. پیشابراه از مثانه شروع می‌شود و تا داخل آلت مردانه امتداد می‌یابد. پیشابراه مسؤول خارج کردن ادرار و نیز منی است
آلت مردانه از دو بخش تشکیل شده است: بدنه آلت و سر آلت. در نوک آلت در قسمت سر آن یک سوراخ کوچک وجود دارد که خروجی پیشابراه است و ادرار و منی از آن خارج میشوند. آلت ساختمانی اسفنجی شکل دارد که می‌تواند پر خون شود که باعث بزرگی و سفت شدن آن می‌شود که این حالت معمولاً در اثر تحریک جنسی اتفاق می‌افتد و آلت را آمادة وارد شدن به داخل واژن زن میکند. در حالت عادی آلت نرم است. پسران در بدو تولد در سر آلت خود پوست اضافه‌ای دارند که مطابق قوانین اسلامی می‌بایستی این پوست اضافه برداشته شود. این عمل که ختنه کردن نامیده می‌شود معمولاً در طی چند روز اول تولد نوزاد پسر انجام می‌شود. ختنه کردن به رعایت بهداشت کمک میکند و خطر سرطان در آن ناحیه را کم میکند
نقش مرد در تولید مثل:
ماهیت و اساس تولید مثل ترکیب یاخته های جنسی مذکر و مونث یعنی پیوند اسپرم با تخمک است. پس وظیفه مهم دو جنس این است که یاخته های جنسی لازم را تولید کنند.
وظیفه مرد نه تنها تولید اسپرم است، بلکه باید آن را به جایی برساند که با سلولهای جنسی مونث ترکیب شود.
در انسان اندامهایی وجود دارند که در اثر تماس جسمی،(جنسی) اسپرم را به تخمک می رسانند تا تخم بارور شود. چون وظیفه اسپرم رسانی به واژن(مهبل) به عهده آلت تناسلی است.
مایع منی:
مایع منی به مادهی گفته می شود که در هنگام انزال از مرد خارج می شود عنصر اصلی سازنده این مایع اسپرم است.البته این فرایند توسط غدد دیگر جنسی تکمیل می شود مثل پروستات و کیسه های منی.
بیضه ها:
اسپرم در بیضه ها که غدد جنسی مرد هستند ساخته می شود.دو بیضه چپ و راست وجود دارد که هردو در محلی به کیسه بیضه مستقر هستند.این کیسه در پشت آلت مرد آویزان است.
آلت مرد:
این قسمت وسیله ای است برای رساندن اسپرم(منی) به واژن زن برای بارور شدن.
آلت از چند قسمت تشکیل شده است.
قسمت تنه(شافت)
قسمت سر(که شامل سوراخی است برای خروج منی)
کل الت هم با پوست شلی پوشانده شده است.پوست سر آلت به پوست حشفه موسوم است که در هنگام ختنخ کردن برداشته می شود.قسمت سر و زیر آلت دارای رشته های عصبی می باشند که فوق العاده نسبت به تحریکات جنسی حساس هستند.
نعوظ:
در حال آلت عادی آلت جنسی مرد شل است و در جلوی کیسه های بیضه اویزان می باشد.
در جریان تحریکات و برانگیختگیهای جنسی، جهت و ابعاد آلت تغییر می کند. در این حالت آلت سفت و سخت می شود و به اصطلاح عامیانه شق می شود.علت اصلی این موضوع ورود خون به عالت می باشد.که باعث بزرگ شدن و سفت وسخت شدن آن می شود.
اندازه طبیعی آلت:
در حالت عادی و غیر نعوظی اندازه آلت حدود ۷ تا ۷.۸ سانتیمتر است و قطر آن حدود۶.۵ تا ۷.۲ سانتیمتر است.
ولی در حالت نعوظ و شق شدن طول آن به ۱۲.۵ تا ۱۶ سانتیمتر می رسد وقطر آن در همین حالت حدود ۱۱.۵ تا ۱۳.۵ سانتیمتر می باشد.
البته تمامی این اندازها تقریبی هستند زیرا ابعاد آلت در افراد مختلف متفاوت است.و ربطی به هیکل و اندام شخص ندارد
وظایف دستگاه تناسلی مردانه چیست ؟
وظیفة نهایی اجزاء مختلف دستگاه تناسلی مرد، تولید اسپرم است که آنرا به شکل منی تهیه میکند و هنگام برقراری رابطة جنسی با جنس مخالف وارد دستگاه تناسلی زن میکند تا بارداری اتفاق بیفتد. وظیفة دیگر این دستگاه تولید هورمونهای مردانه است که برای بلوغ و ظاهر مردانه لازم است.
زمانیکه نوزاد پسر بدنیا می‌آید تمام قسمتهای دستگاه تناسلی مردانه را دارد ولی تا رسیدن به زمان بلوغ فعالیت تولید مثلی ندارد. در زمان بلوغ در حدود سنین ۱۴-۱۰ سالگی هورمونهایی از غدد هیپوفیز -که در پایین مغز قرار دارد- ترشح می‌شود که از طریق خون به بیضه‌ها می‌رسد و آنها را وادار به تولید تستوسترون و اسپرم میکند. با تولید تستوسترون تغییراتی در بدن اتفاق می‌افتد. در حین بلوغ کیسة بیضه‌ها بزرگتر میشوند، سپس آلت مردانه بزرگتر می‌شود و غدد منی ساز و پروستات نیز رشد میکنند. موهای ناحیة تناسلی و نیز موهای صورت و زیر بغل شروع به رشد میکنند و به تدریج صدای مردانه جای صدای بچه گانه را می‌گیرد. در حین بلوغ پسران رشد قدی و وزنی سریعی پیدا میکنند و بدنشان عضلانی می‌شود. زمانیکه پسری بالغ می‌شود روزانه میلیونها اسپرم تولید میکند. هر سلول اسپرم بسیار کوچک است در حد ۰۵/۰ میلیمتر است. اسپرم داخل بیضه‌ها تولید می‌شود و از شکل یک سلول عادی تبدیل به سلول دارای سر و دم شبیه یک بچه وزغ می‌شود. مواد ژنتیکی در سر اسپرم قرار دارد. دم اسپرم متحرک است و اسپرم را در داخل اپیدیدیم و بعدها در داخل دستگاه تناسلی زنانه به جلو می‌راند. هر اسپرم پس از تولید در بیضه، حدود ۶-۴ هفته در داخل اپیدیدیم می‌ماند و بخشی از تکامل خود را در آن سپری می کند و پس از آن وارد وازدفران می‌شود. غدد منی ساز و پروستات مایع منی را به اسپرم اضافه میکنند و منی بدینوسیله کامل می‌شود. با تحریک شدن جنسی مرد، آلت سفت و سخت می‌شود، عضلات درون اعضاء جنسی منقبض میشوند و بدینوسیله مایع منی به بیرون ریخته می‌شود که به این عمل انزال می‌گویند. با هر انزال حدود ۵۰۰ میلیون اسپرم از بدن خارج می‌شود. در صورتیکه مایع منی درون دستگاه تناسلی زن ریخته شود، اسپرم از واژن به سمت بالا شروع به حرکت میکند که دم اسپرم قابلیت شنا کردن را به آن می دهد. اسپرم از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود و از آنجا به لوله‌های رحمی (لوله‌های فالوپ) می‌رسد. در صورتیکه اسپرم در زمانیکه تخمک از تخمدان زن آزاد شده باشد به آن برسد آنرا باردار میکند. برای باردار کردن تخمک تنها یک اسپرم کافیست. در واقع با وارد شدن یک اسپرم به تخمک هیچ اسپرم دیگری نمی‌تواند به آن وارد شود و بارور شدن تخمک با محتویات ژنتیکی درون اسپرم انجام می‌شود و حاملگی آغاز می‌شود. سلول تخم حاصل شده شروع به رشد می کند و تبدیل به هزاران سلول می‌شود و جنین را بوجود می‌آورد. پس از ۹ ماه جنین کامل می‌شود و نوزاد متولد می‌شود
بیماری های دستگاه تناسلی مردانه چیست؟
بعضی از بیماریها ممکن است دستگاه تناسلی مردانه را درگیر کند که بعضی از شایعترین آنها در زیر توضیح داده شده است:
آسیب به بیضه: کوچکترین ضربه به بیضه باعث درد بسیار و تورم می‌شود. پیچ خوردگی بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که بیضه به دور خود می‌پیچد که باعث بسته شدن رگهای خونرسان به بیضه می‌شود. این حالت شایع نیست ولی اورژانسی است چرا که اگر پیچ خوردگی به سرعت تصحیح نمی‌شود باعث تخریب بیضه می‌شود. در صورت درد شدید در ناحیة بیضه باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- سرطان بیضه: این سرطان یکی از سرطانهای شایع در مردان کمتر از ۴۰ سال است. سرطان تولید بی‌رویه سلولهاست که در صورتیکه به موقع تشخیص و درمان نشود می‌تواند کشنده باشد. سرطان بیضه در صورتیکه زود تشخیص داده شود به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد. به همین جهت همة پسران باید به صورت منظم بیضه خود را معاینه کنند تا مطمئن باشند که تودة غیر طبیعی در آن بوجود نیامده است.
- التهاب و عفونت اپیدیدیم: اکثراً در اثر یک میکروب بوجود می‌آید که ممکن است از طریق جنسی منتقل شود. درد و تورم بیضه از علایم این بیماری است.
- هیدروسل یا آب آوردن بیضه: که در طی آن مایع در درون غشاهای اطراف بیضه جمع می‌شود. هیدروسل باعث تورم بیضه می‌شود ولی این تورم دردناک نیست. در بعضی موارد عمل جراحی برای درمان آن لازم است.
- فتق مغبنی: زمانی است که بخشی از روده به صورت غیر طبیعی وارد کشالة ران و کیسة بیضه می‌شود. محتویات فتق بصورت تورم در ناحیه کشاله ران و کیسه بیضه دیده می شود. این بیماری با جراحی درمان می‌شود.
- بیماریهای منتقله جنسی از طریق برقراری رابطة جنسی با فرد آلوده به بدن انتقال می‌یابد. عفونت‌هایی مانند ایدز، زگیل تناسلی، سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا، تبخال تناسلی و هپاتیت B در صورت عدم رعایت اصول محافظتی از فرد آلوده به فرد دیگر در اثر رابطة جنسی قابل انتقال هستند.
در صورتیکه فکر می‌کنید هر یک از علایم یا بیماریهای ذکر شده فوق را دارید یا در صورتیکه سؤالی در خصوص مراحل رشد و بلوغ خود دارید بایستی با پدر و مادر و یا پزشک خود مشورت نمایید. اکثر بیماریهای دستگاه تناسلی مردانه قابل درمان هستند.
سرطان بیضه چیست؟
چه بیماری‌هایی می‌تواند بیضه را درگیر کند؟
بیماریهای شایع بیضه عبارتند از: عفونت بیضه، بیضة نزول نکرده، پیچ خوردگی بیضه و سرطان بیضه می‌باشند.
سرطان بیضه چیست؟
سرطان بیضه ، رشد سرطانی سلولهای بیضه میباشد که به صورت یک توده سفت اغلب بدون درد در بیضه خود را نشان می‌دهد . علت ایجاد آن مانند اغلب سرطانها نامشخص است . سرطان بیضه در اغلب موارد یک طرفه است اما گاهی ممکن است دو طرفه باشد.
سرطان بیضه در چه سنینی شایع است
سرطان بیضه شایعترین بدخیمی در مردان 20 تا 35 ساله میباشد اما درهر سنی ممکن است دیده شود. در برخی افراد که بیضة آنها پایین نیامده و در محل طبیعی خود در کیسة بیضه قرار نگرفته است خطر ابتلا به سرطان بیضه بیشتر از افراد عادی است. این خطر حتی پس از جراحی همچنان باقی می‌ماند. ولی جراحی و پایین آوردن بیضه باعث می‌گردد که اگر بیضه دچار سرطان شد زودتر و در زمانیکه قابل درمان است تشخیص داده شود.
بیماران با سرطان بیضه چه علائمی دارند؟
شایعترین علامت بیماران که موجب مراجعه آنها به پزشک می‌شود بزرگ شدن و سفتی بیضه بدون درد یا لمس توده‌ای سفت در بیضه میباشد. بیضه مبتلا معمولاً به تدریج بزرگ شده و بیمار در بیضه احساس سنگینی میکند. در موارد کمی بیماران با درد حاد بیضه مراجعه میکنند و یا با علائم ناشی از پیشرفت بیماری مانند درد پشت، تهوع ، استفراغ ، بی‌اشتهایی، سرفه، تنگی نفس، درد استخوان یا ورم پاها مراجعه می‌نمایند.
* با لمس هرگونه تودة سفت در بیضه و یا بزرگ شدن بیضه شخص باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چگونه سرطان بیضه تشخیص داده می‌شود؟
در معاینه ، پزشک معمولاً تودة سفت بدون درد در بیضه لمس میکند و با انجام سونوگرافی بیضه‌ها و آزمایش‌های خونی ویژه سرطان بیضه را تشخیص می دهد.تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند باعث پیشرفت و گسترش سرطان بیضه به سایر محل‌ها و غیرقابل علاج شدن آن بشود.
بیماران با سرطان بیضه در چه مرحله‌ای از بیماری ممکن است مراجعه کنند؟
سرطان بیضه در سه مرحله ممکن است تشخیص داده شود:
1-وقتی که سرطان محدود به بیضه میباشد.
2-وقتی که سرطان به عقده‌های لنفی شکم نیز گسترش یافته است.
3-وقتی که سرطان علاوه بر بیضه و عقده‌های لنفی شکم به ساختمان‌های دیگر مانند ریه و کبد نیز دست‌اندازی کرده است.
چه درمان‌هایی برای سرطان بیضه وجود دارد؟
درمان بسته به نوع سرطان و مرحلة آن متفاوت است، اما درمان مشترک در تمامی موارد خارج کردن بیضة مبتلا به سرطان با جراحی میباشد. برحسب میزان پیشرفت و نوع سرطان درمان‌های دیگر نیز ممکن است لازم شود.
این درمان‌ها عبارتند از:
شیمی درمانی، اشعه درمانی و جراحی وسیع شکمی برای خارج کردن عقده‌های لنفی شکم.
در صورتی که بیضة طرف دیگر سالم باشد، خارج کردن یک بیضه تأثیری در عملکرد جنسی و باروری شخص نخواهد داشت.
با تشخیص و درمان بموقع سرطان بیضه ریشه‌کن می‌گردد.
معاینه بیضه:
* هر دست را از زیر با یک دست ساپورت کنید و با دست دیگر آن را معاینه کنید.
* هر بیضه را بین شصت و بقیه انگشتان بچرخانید. بیضه باید بافتی نرم داشته باشد.
* اپیدیدم مثل یک جسم ویرگولی به بالای بیضه ها چسبیده است. پس لمس این جسم ویرگولی شکل غیر طبیعی نیست.
هدف از این معاینات آشنا شدن شما با سایز، شکل و وزن هر بیضه است. این اتفاق در معاینات مکرر شما می افتد و موجب خواهد شد هر تغییری را زود متوجه بشوید. به یاد داشته باشید که لمس هرگونه توده در معاینه بیضه ها غیر طبیعی است . به ویژه توده کوچک دردناک در بیضه ، بزرگ شدن اندازه بیضه ها، تجمع جدیدی از مایع یا خون در اسکروتوم دور بیضه ها، درد در بیضه ها.
معاینه بیضه توسط شخص بهترین راه تشخیص بموقع سرطان بیضه است. هرگونه نکته غیرطبیعی در بیضه‌ها باید با پزشک متخصص اورولوژی در میان گذاشته شود.
سرطان پستان چیست ؟ ( همراه با آموزش نحوه معاینه پستان)
*سرطان پستان دومین سرطان شایع در زنان میباشد
* ربع فوقانی ـ خارجی پستان شایعترین محل ابتلا است.
* اگرچه در ظاهر تنها بیماری زنان به شمار می‌رود اما قادرست مردان را نیز درگیر کند.
* بیشتر در سنین بالای ۴۰ سال به خصوص ۵۰ سال دیده می‌شود.
نگران نباشید چون:
مرگ و میر ناشی از سرطان پستان بسیار کاهش خواهد یافت اگر بیشتر زنان:
* بین ۳۵ تا ۳۹ سالگی یکبار ماموگرافی انجام دهند حتی اگر هیچ علامت و شکایتی نداشته باشند.
* بین ۴۰ تا ۴۹ سالگی هر ۱ تا ۲ سال یکبار ماموگرافی انجام دهند.
* پس از ۵۰ سالگی هر سال یکبار ماموگرافی انجام دهند.
* در زنان ۳۰ تا ۴۰ سال هر سه سال یکبار توسط پزشک معاینه پستان انجام شود.
* در زنان بالای ۴۰ سال هر سال توسط پزشک معاینه پستان انجام شود.
به خاطر بسپارید که:
* بهترین سلاح علیه سرطان پستان تشخیص در مراحل اولیه است.
* عواملی وجود دارند که احتمال ایجاد سرطان پستان در یک زن را افزایش می‌دهند.
پس زنانی که دارای یک یا چند عامل از این عوامل هستند باید بیشتر مواظب باشند این عوامل عبارتند از :
• سن بالای ۴۰ سال و بخصوص ۵۰ سال
• وجود سرطان قبلی (پستان دیگر فرد) یا وجود سرطان پستان در خانواده
• زنی که بچه‌دار نشده یا پس از سن ۳۰ سالگی بچه‌دار شده است.
• تاریخچه دوران قاعدگی طولانی (یعنی در سنین پایین شروع و در سنین بالا پایان یافته باشد)
- البته فردی که هیچ کدام از این عوامل خطر را ندارد از سرطان پستان در امان نیست زیرا تقریباً سه چهارم کل سرطانهای پستان که هر سال تشخیص داده می‌شود در زنانی است که هیچ‌کدام از این عوامل را نداشته‌اند.
- از هر پنج تودة پستانی ۴ تای آنها خوش‌خیم‌اند اما تنها پزشک قادر به تشخیص این مساله است.
به پزشک معالج خود مراجعه کنید اگر:
* یک توده یا ضخیم شدگی (شایعترین علامت) در سینه خود احساس کردید، به خصوص اگر حرکتی نداشته باشند.
* به چین‌خودرگی، تورم، تورفتگی، قرمزی یا دردناکی پوست پستان مبتلا شده‌اید.
* به تورفتگی، تغییر شکل و یا پوسته شدن نوک پستان مبتلا شده‌اید.
* هرگونه درد یا دردناکی پستان (اگرچه سرطان پستان در اوائل بدون درد است) احساس کرده‌اید.
* هرگونه مایعی از نوک پستان شما خارج می‌شود.
چگونگی معاینه پستان توسط خود شخص:
* بیشتر توده‌های پستانی توسط خود زنان تشخیص داده میشوند.
* زنان بالای ۲۰ سال باید ماهیانه ۷ تا ۱۰ روز پس از شروع دوره قاعدگی (یعنی زمانی که تورم و دردناکی سینه تمام شده است.) خود را معاینه کنند.
* زنان یائسه نیز باید هر ماه خود را معاینه کنند (اینکه چه روزی باشد اهمیتی ندارد بهتر است روزی باشد که بخاطر سپردن آن برای فرد راحت‌تر باشد مثلاً روز اول هر ماه و …)
* زنانی که رحم آنها با عمل جراحی برداشته شده است بهتر است بهترین زمان معاینه را از پزشک خود جویا شوند.
روش معاینه پستان به وسیله خود خانمها :
۱- به پشت خوابیده و یک بالش زیر شانة راست خود بگذارید. سپس دست راست را پشت سر خود قرار دهید.
۲- با استفاده از آخرین بند (بالاترین بند)
انگشت و سط دست چپ سنه راست را معاینه کنید.
۳- سینه خود را به اندازه کافی فشار دهید تا از وضعیت پستان بخوبی مطلع شوید. می توانید از پزشک خود یاد بگیرید که چگونه با دقت این کار را انجام دهید.
به یاد داشته باشید که وجود یک برآمدگی سفت در نیمه پایینی هر پستان طبیعی است.
۴- شما به ۳ طریق (الف، ب، پ) می‌توانید انگشتان خود را روی پستان حرکت دهید.
الف: دایره‌ای
ب: بالا و پایین
پ: در جهت خارج به داخل
در انجام معاینه همواره از یک روش خاص استفاده کنید. این کار به شما کمک میکند که همه جای پستان را معاینه نمایید و به خاطر بسپارید که هر ماه وضعیت پستان چگونه بوده است.
۵- حالا پستان چپ خود را نیز با استفاده از دست راست معاینه کنید.
شما می‌توانید معاینه پستان را در حمام انجام دهید زیرا دست آغشته به صابون به راحتی روی پوست می‌لغزد. برای معاینه هر پستان دست همان طرف را کاملاً بالا برده و با دست دیگر به همان ترتیب قبلی معاینه را انجام دهید.
هفت علامت هشدار دهنده در مورد سرطان :
(آ): اگر تغییری در عادت دفع مدفوع یا ادرار شما ایجاد شده است.
(گ): گلو دردی دارید که خوب نمی‌شود
(ا): اگر توده‌ای در پستان یا جای دیگر شما پدید آمده است.
(ه): هرگونه تغییر واضحی در خال شما بروز کرده است.
(ب): به سرفه مزاحم و مزمن مبتلا شده‌اید.
(ا): اگر به خونریزی یا ترشح غیرطبیعی (از هر جای بدن) مبتلا شده‌اید.
(ش): شکایت از بلع سخت یا سوءهاضمه دارید.
روش‌های پیشگیری و تشخیص زودرس سرطان پستان :
سرطان پستان شایعترین سرطان زنان است. تعداد مبتلایان به این سرطان در دنیا و ایران رو به افزایش است. از این رو تشخیص زودرس آن از مهمترین اولویت‌های بهداشتی است.
به خاطر داشته باشید که هیچ زنی از خطر ابتلا به این سرطان در امان نیست. با وجودی‌که روشی برای پیشگیری از ابتلا وجود ندارد. ولی تجربیات بین‌المللی نشان می‌دهند که این سرطان را می‌توان به خوبی با انجام غربالگری کنترل نمود. غربالگری به معنای ارزیابی افراد به ظاهر سالم به منظور کشف موارد بیماری است. با کشف زودرس سرطان پستان، شانس بیشتری برای درمان و افزایش طول عمر فرد مبتلا وجود دارد.
غربالگری چگونه انجام می‌شود؟
۱- خودآزمایی پستان (معاینه توسط خود فرد در روز هفتم تا دهم از شروع قاعدگی به طور ماهیانه در افراد بالای بیست سال)
۲- معاینه‌ی بالینی (توسط پزشک یا کارکنان بهداشتی)
۳- ماموگرافی(عکس برداری از پستان)
شانس سرطان پستان در چه افرادی بیشتر است؟
با افزایش سن، ابتلا به سرطان پستان افزایش می‌یابد.
سابقه سرطان پستان یا تخمدان در فامیل نزدیک (مادر، دختر، خواهر، خاله، عمه)
سابقه قبلی سرطان پستان، در پستان دیگر فرد
اولین زایمان بعد از سی سالگی
نازایی
قاعدگی قبل از۱۱ سالگی و یائسگی بعد از ۵۵ سالگی
چاقی به خصوص در خانم های مسن
مصرف زیاد چربی
مصرف هورمون استروژن و پروژسترون بعد از یائسگی
معاینه پستان :
اصول معاینه پستان چه توسط خود فرد چه توسط پزشک یا پرسنل بهداشتی شبیه هم می‌باشند. معاینه شامل دو مرحله مشاهده و لمس است.
توده یا غده
ترشح یکطرفه خودبخود از نوک پستان
زخم پوست یا نوک پستان
تغییر شکل یافتن پوست پستان به‌صورت پوست پرتقال
هر گونه تغییر رنگ پستان
توکشیدگی پوست یا نوک پستان
مشاهده:
در مشاهده‌ی شما از کمر به بالا لخت شده و در مقابل آینه یا پزشک قرار می‌گیرید. هرگونه عدم تقارن در دو پستان به صورت وجود توده، تغییر رنگ، اندازه، توکشیدگی پوست یا نوک پستان و کشیدگی پستان به یک طرف، وجود زخم، ترشح یکطرفه یا حالت التهاب و پوست پرتقالی شدن پستان غیر عادی بوده و نیاز به بررسی توسط پزشک متخصص دارد.
سفت کردن عضلات سینه که پستانها را به روی قفسه سینه نگاه می‌دارند باعث می‌شود تا علائم نا مشخص سرطان به صورت توکشیدگی خود را نشان دهند. برای اینکار بایست دستها را در جلو یا پشت گردن قفل شده یا بر روی لگن قرار داده شوند.
لمس :
مرحله اصلی لمس بررسی خود پستان است. برای این کار شما بایست به پشت دراز بکشید و یک بالش کوچک در زیر شانه طرفی که قرار است معاینه شود قرار دهید و دست همان طرف را زیر سر قرار دهید. اینکار باعث می‌شود بافت پستان شما به روی قفسه سینه پهن شده و در نتیجه معاینه حتی در پستانهای بزرگ به راحتی انجام گیرد. روش معاینه در شکل نشان داده شده است.
در معاینه پستان شما بین انگشتان و قفسه سینه با استفاده از فشار نسبتا محکمتر نرمه انگشتان دست لمس می‌شود. فشار بر روی بافت پستان کمک میکند که تمام لایه‌های بافت پستان لمس شوند و موارد غیر طبیعی پیدا شوند.گاهی لمس عمیق بافت‌ها باعث کمی درد می‌شود ولی لمس بافت‌های عمیق اهمیت زیادی دارد. هر پستان بوسیله‌ی دست طرف مقابل لمس می‌شود. هر گونه توده، سفتی یا برجستگی که در یک پستان وجود داشته باشد و در طرف مقابل موجود نباشد غیرعادی بوده و نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.سعی کنید با همان دست معاینه کننده زیر بغلتان را هم جهت رد وجود توده های احتمالی معاینه کنید. در معاینه توسط پزشک یا کارکنان بهداشتی لمس ابتدا در حالت نشسته با بررسی غدد لنفاوی بالا و زیر تر قوه و زیر بغل به منظور آگاهی از وضعیت و بزرگی غدد لنفاوی انجام می‌شود.
معاینه پستانها در زیر دوش و هنگام استحمام:
به منظور تشخیص بهتر هر نوع توده‌ای در حالی‌که پستانها صابونی هستند با سطح نرم انگشتان همانند روش قبل تمام حجم پستان را کنترل نمائید.
البته معاینه پستانهای بزرگ و آویزان مشکل‌تر است.
ماموگرافی
ماموگرافی جزء اصلی غربالگری سرطان پستان است که انجام آن از سن ۳۵ سالگی به فاصله هر ۲-۱ سال برای تمامی زنان ضروری است.
میزان اشعه ماموگرافی با دستگاههای استاندارد جدید بسیار اندک است و به هیچ وجه خطری برای ابتلا به سرطان محسوب نمی‌شود. اکثر سرطانها با ایجاد یکسری علائم در ماموگرافی قابل تشخیص هستند. هنر ماموگرافی این است که می‌تواند ضایعات را در مراحل بسیار کوچک و اولیه زمانیکه اندازه آن در حدود دو تا سه میلیمتر است تشخیص دهد درمان در این مرحله طول عمر بیمار را افزایش می‌دهد.در ماموگرافی پستانها بین دو صفحه فشرده شده و از آنها عکسبرداری می‌شود.
علاوه بر معاینه توسط پزشک و کارکنان بهداشتی و معاینه خود فرد هر خانمی در سن بالای ۳۵ سال ماموگرافی نیز باید انجام شود زیرا ممکن است معاینه کاملاً طبیعی باشد اما اگر فرد مبتلا به سرطان پستان باشد اگر هم معاینه و هم ماموگرافی طبیعی باشد فرد سالم است و در صورتی که یکی و یا هر دو غیر طبیعی باشد باید بررسی بیشتری انجام شود.
توجه:
بالا رفتن آگاهی زنان و توجه آنها نسبت به خطر جدی سرطان پستان مهمترین عامل کنترل این بیماری است.برای حفظ سلامت خود جهت انجام ماموگرافی و معاینه پستان مراجعه نمائید.در صورت مشاهده هر نوع علامت غیرعادی در پستانهای خود سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اگر سن شما بالای ۳۵ سال است حتماً هر ۲-۱ سال جهت ماموگرافی مراجعه نمائید.